Albert Zholi: NDËRGJEGJE

Tregim nga ALBERT ZHOLI


NDËRGJEGJE


Ata të tre ecnin pa folur. Ecnin, pas njëri-tjetrit, në distancën 2-3 metër. Secili në shpinë mbante nga një çantë sportive të mbushur me ushqime e me ndërresa. Të tre ishin nga një fshat dhe ishte hera e dytë që e bënin këtë rrugë. Herën e parë, para një viti, kishin udhëtuar dymbëdhjetë orë, në këmbë e kishin mbërritur në një fshat, në periferi të Athinës. Zunë punë në një fermer. Ai u dha pa lekë, një dhomë përdhese, që përdorej si depo veglash. Ata e rregulluan aq mire sa të nesërmen pronari nuk u besoi syve. Jetuan për një vit, si një familje me tre vëllezër. Punonin njësoj, paguheshin njësoj, ushqeheshin njësoj. I kishin mësuar me imtësi huqet e njëri-tjetrit. Pronari, fjalëpak e kërkues, bënte çudi me “tre shokët-vëllezër”. Emërat as që morën mundim t’i ndërronin, ishin Doriani, Albani e Kreshniku. Edhe në moshë ishin njëzetë e shtatë vjeçarë. Albani e Doriani ishin të martuar, kurse Kreshniku akoma beqar. Ai ishte edhe më hokatari e më i shkathëti edhe në punë. Pronari disa here donte ta paguante më tepër nga shokët, por ai i kishte thënë “Jemi njësoj të tre”. Pasi mbushën vitin dhe vunë disa para mënjanë, vendosën të shkonin në Shqipëri e të shmalleshin. Morrën lejë nga pronari dhe u nisën. U cmallën dhe …
Të tre, morën sërish, rrugën drejt Greqisë. Sigurisht në këmbë se për vizë as mund të bëhej fjalë. Përsëri kaluan nga Konispoli. I ishin afruar Filatit, pranë rrugës automibilistike kryesore. Ora ishte 04-30 e mëngjesit. Tek-tuk dëgjoheshin të lehura qensh dhe këngë këndezash. Pjesën më të rreziksjhme të rrugës e kishin kaluar, pikën kufitare greke. Koha ishte freskuar së tepërmi, në atë mes shtatori.
-U çmenda për një cigare-tha Doriani me të avashtë.
-Edhe unë-ia priti Albani.
-Pa më pyesni mua?-vazhdoi Kreshniku.
-Tani me kujdes-tha Albani që ecte i pari,-është e përpjeta shkëmbore.
Donin edhe disa metra që të mbërrinin te rruga matanë, kur Kreshniku rrëshqiti me një “oh” të zgjatur. Kur iu afruan, panë Kreshnikun që mbante gjurin e djathtë me të dy duart dhe shtrëngohej nga dhimbja. Çdo sekondë që kalonte ia shtonte dhimbjet e gjurit, sa këmba filloi t’i mpihej. Në fillim mendoi se do të ishte një goditje e zakonshme, por problemi ishte më serioz. Këmbën nuk mund ta urdhëronte dot më. Ishte jashtë funksionit të trupit. Po zbardhëte. Qëndrimi i gjatë aty, në anë të udhës, ishte i rezikshëm. Mund të binin pre e policies. E kapën nga krahët shokun e tyre dhe e fshehën në një guvë jashtë vrojtimit. I ngritën pantallonin e këmbës së djathtë dhe pane me kujdes. Këmba kish nisur të enjtej
-Po zbardh.
-Do na kapin.
-Ikni ju-foli me dhëmbë të shtrënguar Kreshniku-më mirë të më kapin mua se të treve. Ju jeni më hallexhi se unë.
Ata pane njëri-tjetrin në sy. Sytë u shkëlqyen. Si duket mezi e prisnin atë “lejë” të shokut të plagosur. Përgatitën çantat, duke hequr ushqimet e Kreshnikut dhe pasi u përshëndetën, me shokun e mbetur, u larguan. Ai i ndoqi me sy deri tutje pas kodrës. Dhimbja po i shtohej. Gjuri po i enjtej edhe më. Nxorri nga çanta bidonin e ujit dhe lagu buzën që i digjte. Ishte zbardhur plotësisht. Makinat po shtoheshin nga çasti në çast, duke e mbushur rrugën me zhurmën e motorave. Këmba i dhimbte egër, sa nuk mund ta prekte as me dorën e vetë. Poa orën e dorës. Ishte 11-të. Kishte pesë orë që qe ndarë nga shokët. Me siguri do të kenë mbërritur në Janinë-mendoi. Do zoti nuk i ka kapur policia. Ky mendim e gëzoi dhe sikur e lehtësoi ca. Lëvizi nga vendi. Donte t’i shmangej disi diellit. Befas dëgjoi tingullin e një zileje. Nuk qe kope dhënsh apo dhish, ishte zile e vetmuar. Zilja sa vente e po afrohej, deri sa u dëgjua edhe zhurma e patkonjve. Ishte një fshatar me mushkë të kuqe. Edhe donte edhe s’donte ta shihte fshatari me mushkë. Sa po rrotullonte këto mendime, mushka mbërriti aty te këmba e tij. Fshatari zbriti nga mushka me një kërcim atleti dhe i foli:
-Apo pu ise pedhi mu? (Nga je djali im?)
-Nga Shqipëria-iu përgjegj ai greqisht.
-Pse rri ashtu?
-Kam vrarë këmbën e s’mundem.
Burri rreth të 55 vjetët, me një pamje babaxhani, me mustaqe të trasha e të zverdhura nga duhani, iu afrua e i pa gjurin me kujdes. Gjuri ishte enjtur e nxirë, sa fshatari u shqetësua.
-Ç’pak më thua, ky është bërë katran. Vetëm ke ardhur?
-Vetëm-gënjeu.
-Si të quajnë?
-Kreshnik.
-Nuk e them dot atë emër, Niko do të të thërras. Mua më quajnë Llambi. Tani do të të marr me mushkë dhe do shkojmë në shtëpi.
Xha Llambi ecte duke tërhequr mushkën. Njerëzve që e përshëndesnin rrugës nuk u jepte shumë sqarime. Sa hyri në oborrin e shtëpisë foli me zë të trashë:
-Eleni, shpejt ujë të vakët dhe një govatë!
Sa i ngjan babait tim!-tha Kreshniku me vete.
Eleni doli tek dera dhe pa me kurreshtje djaloshin mbi mushkë. Zbriti shkallët për të ndihmuar….

***

Atë mbasdite Kreshniku do të dilte nga spitali i Janinës. Plot tetë ditë kishte qëndruar në atë spitalë. Nënë Eleni i kish ndenjur te koka. “Edhe nëna ime nuk do kujdesej kështu” mendonte Kreshniku dhe nuk dinte si ta falenderonte. Ajo i tregonte për djalin e vetëm që ishte shpërngulur në Amerikë. Ata, burrë e grua, jetonin vetëm në atë fshat kufitar me Shqipërinë. Ajo i përgatiti valixhen me roba për të dale nga spitali dhe priste të shoqin që të vinte. Ai erdhi së bashku me infermieren. Ajo solli fletëdaljen dhe faturën, që shënonte 150 mijë dhrahmi.
-Do paguhen në katin e parë-foli infermierja me buzë në gaz.
-Shëndet të mbarë-uroi ajo Kreshnikun duke i rrahur shpatullat.
Atij sa nuk i ra pika. Kush do t’i paguante gjithë ato para? Ku do t’i gjente? Kjo dhimbje ishte më e madhe se ajo e gjurit para një jave.
-Eleni, merre djalin dhe më prisni te makina. Ja erdha unë-dhe si një djalë i ri nisi të zbresë shkallët.
Iu afruan qendrës së Janinës.
-Këtu afër është një lokal i një fshatarit tone, marrim diçka për të ngrenë dhe bisedojmë-tha xha Llambi dhe ndaloi me kujdes makinën. Hynë në lokal dhe zunë vend. Lokali ishte i thjeshtë, por të binte në sy një pastërti tërheqëse. Pronari i lokalit përshëndeti nga banaku. Kamarieri solli menjëherë gjellët dhe tre birra “Amstel”.
-Të shkuara të harruara!-uroi xha Llambi dhe përplasi goten me “Nikon”.
Uroi edhe nënë Eleni.
-Faleminderit shumë për gjithëçka, që bëtë për mua!
-Dëgjo mor bir, punën tënde e diskutuam së bashku me gruan. Ti për punë ke ardhur në Greqi. Ne na duhet një njeri për punë. Kemi vreshta, kemi edhe bagëti. Mire do të paguhesh, me ne do të hash, me ne do të jetosh, si një familje. Kemi pesë dhoma, njëra është dhoma jote. Ky është mendimi ynë, ti bëj si të të dalë më e mira.
Ky propozim ishte i papritur për Kreshnikun. Kish menduar të nisej sa më pare në Athinë, të punonte dhe t’ju kthente borxhin e spitalit. Me siguri shokët dhe pronari e prisnin. Ç’të bënte?
-Dakord do të rri të punoj te ju, por sot do të shkoj në Athinë të takoj dy shokë-pune, që më ruajnë punën së bashku me pronarin. Dua t’i sqaroj, që të mos dal i pabesë. Pas dy ditësh do të kthehem. Xha Llambi ngriti kokën nga pjata dhe e pa në sy. Sytë e tij shprehnin mosbesim. Por e pranoi arsyetimin e djaloshit.
-Atëhere të mbarojmë së ngrëni dhe të nxitojmë të zemë autobuzin e fundit për në Athinë-tha ai dhe u ngrit vetë i pari.
***

Në Athinë mbërriti rreth ores 21-30. Autobuzi eci për mrekulli. Sa mbërriti shkoi te gabina për të marrë pronarin në telefon. Tre karta telefoni ia kish dhenë xha Llambi para se të hypte në autobus. Merak-plaku, mendoi Kreshniku. Formoi numërin:
-Ne(po)–u dëgjua zëri i tij i vrazhdë.
-Zoti Filip, jam Kreshniku, Kristua, siç më flisni ju.
-Si, Kristua, shqiptari, punëtori im? Po ku je mor bir, shokët më kanë thënë se nuk do të vije tani shpejt.
-Flas nga stacioni i autobuzëve, jam këtu në Athinë, të lutem eja e më merr se nuk kam asnjë dokument dhe …
-Erdha, për njëzetë minuta jam aty.
Morri dhe xha Llambron në telefon, i tha se u gjend mirë në Athinë dhe do kthehesh sipas fjalës.
-Pse nuk erdhe me shokët-e pyeti z. Filip sa u takuan.
-Kisha një problem familjar.
-Ndihet mungesa jote. Tani kemi edhe shumë punë.
Makina ecte me shpejtësi drejt shtëpisë ku ishin edhe dy shokët-bashkëfshatarë. Kur Kreshniku hyri në dhomën e tyre, ata ishin shtrirë dhe dëgjonin muzikë. U shtangën sa e panë. Kreshniku, për të mos e dhënë veten i përqafoi me mall dhe i pyeti për shëndetin.
-Ne jemi fajtorë ndaj teje-foli Albani pa e parë në sy.
-Tani do sjell diçka për të ngrenë. Nesër kemi punë të reja. Tani erdhi edhe Krtistoja me fuqi të reja.
-Zoti Filip, unë erdha vetëm për t’ju takuar. Nuk do të punoj më këtu.
-Si, ku do të punosh?
-Në një fshat të Janinës.
-Oh, sa do të të paguajnë aty. Unë do të të paguaj mire.
-Nuk kam bërë Pazar, por do ma vlerësojnë mire punën që do të bëj.
-Pyete në telefon pronarin sa do të paguaj dhe unë do të jap më shumë.
-Jo zoti Filip. Ata m’u gjendën në kohën më të vështirë. Kur u ktheva vetëm u rrëzova dhe vrava gjurin keq. Mbeta në udhë. Zoti Llambro më mori, më shtroi në spitalë e më trajtoi si djalin e betë. U kam shumë detyrime atyre. Nga juve jam shumë i kënaqur, ndaj edhe erdha t’ju falenderoj, por më duhet që të kthehem në Janinë…
Z.Filip tundi kokën. Shokëve u kish ikur ngjyra e fytyrës.
-Mirë, të të vejë mbarë! Punëtorët si ti, gjithëmonë e hapin vetë rrugën e jetës-uroi z.Filip. Tashti ejani ta kalojmë bashkë darkën…
____________________
Marrë nga "Sofra poetike" në FB

Daniel Gazulli: MOTRA IA GODITI

 

MOTRA IA GODITI

 

- tregim-

 

Ishte Pashkë, pothuej fundi i vitit të parë në shkollën fillore.

Si gjithë fëmijtë kurreshtarë, ndalesha e lexoja çdo gja.

Edhe kur shkoja në Kishë me gjyshin, lexoja shkrimet mbi varre.

Gjyshi ndalej pothuej gjithmonë tek varri i familjes, një varr i naltë prej guri të gdhendun, gjithë ornamente, me dy dhoma varrimi; nxirte kutinë e duhanit dhe dridhte një cigare, duhan Sheldie, ai ma i miri. Mandej e linte cigaren pranë Kryqit të madh, po prej guri, në krye të varrit, dhe futeshim në Kishë të shihnim Meshë.

Shpesh herë, kur mbaronte Mesha, shkëputesha nga dora e gjyshit dhe vrapoja për tek varri të shikoja nëse ishte përsëri cigarja aty. Rrallë ndodhte që ta gjeja përsëri.

Pyesja gjyshin kujt ia kishte lanë atë cigare dhe kush mund ta kishte marrë, po ai më përgjigjej gjithmonë: “Do ta kuptosh kur të rritesh.”

Atë të Djelë Pashke kishim shkue ma heret dhe gjyshi po pastronte disa barna të këqija rreth varrit.

Unë, shumë kurreshtar, përpiqesha të lexoja çfarë ishte shkrue mbi rrasë të varrit. Nuk e kisha aspak të lehtë, se shkronjat ndryshonin mjaft nga ato që kisha mësue në abetare.

Vetëm fjalinë e fundit arrija ta lexoja qartë: “Motra ia goditi, sot me 14 t’Marcit 1896”.

“Kujt ia ka goditë këtë varr e motra, gjysh?”- e kisha pyetë një ditë.

“Gjyshit tim” – më ishte përgjegjë ai.

Nuk e zgjata ma, edhe pse kurreshtje më shtynte të pyesja, përse pikërisht e motra, e jo vëllaznit apo të bijtë, sepse e dija që stërgjyshi im kishte pasë edhe një vëlla tjetër.

Në vjeshtë të atij viti na e lamë Krythën dhe u vendosëm në Shkodër.

Gjyshi kishte shumë mall të kthehej në Sapë, të shëtiste nga një fashat tek tjetri, të takonte motrat e tij, të takonte miq të vjetër, por sidomos të vinte këtu, në Varreza, e të ndalej gjatë, të dridhte cigare e ta linte mbi varr, të bisedonte me za të ultë diçka që unë nuk e kuptoja e nuk e merrja me mend me cilin fliste. Nganjëherë rrinte shumë gjatë në varrezë, dridhte disa cigare dhe i rreshtonte pranë Kryqit të varrit.

Tashma isha rritë e kishte ardhë koha ta pyesja:

“Përse ia goditi pikërisht e motra varrin gjyshit tand e jo vëllaznit apo bijtë?”.

Gjyshi më shikoi gjatë. Me vështrimin e tij sikur më mati shtatin, që tashma dilte ndonjë cantim mbi të, edhe pse porsa kisha mbushë pesëmbëdhjetë vjeç.

***

“Kur vdiq gjyshi, nisi rrëfimin e tij të ngadalëshëm gjyshi im, kam qenë 25 vjeç e i martuem me gruen e parë. Ti e di se mue më kanë vdekë dy gratë e para, mandej u martova me gjyshen tande.”

E dija sigurisht që gjyshi kishte qenë i martuem tri herë e se gruen e parë, me të cilen kishte jetue vetëm gjashtë muej, e kujtonte shpesh e me dhimbje.

“Ishte i vetmi burrë që kishte mbetë në shtëpi. Ku të shkonte, ishte 83 vjeç dhe vuente nga bulçimi. Kush ishte për pushkë, në shtatë e shtatëdhjetë vjeç, kishte dalë kaçak, se Valiu i Shkodres kishte nda mendjen me na shue të gjithëve.

A i shikon, m’u drejtue gjyshi tue hedhë shikimin varreve përreth, janë të gjithë varre të reja. Ma i vjetri asht i familjes sonë. Po kjo Kishë e këto varre kanë sa nuk mbahet mend. Kishte ardhë, pra, vetë valia prej Shkodre me dy taborre. Ishte betue me na nxjerrë fare të gjithë sa ishim.

Nisi atje ku e dinte se na dhimbte ma shumë. Shkatrroi varret. Kishte sjellë me vete do magjypë prej Jemenit e për një natë tanë natën shkatrruen varret, theyn Kryqa, deri eshtnat e të shuemëve i nxorën përjashta. Ishin edhe dy burra katundi, Përgjinësh u kanë pasë thanë, që nuk kishin dalë kaçakë, e që mihen në varre me jemenët. Nuk ka ma Përgjin tash, kanë dalë fare. Jo që të dalun fare kanë qenë gjithmonë.

Gratë që e kanë pa atë mënxyrë thonë se nuk ka gja ma të shëmtueme në këte botë. Gjithë ky vend mbushë me kocka njerëzish”.

U ndal e drodhi një cigare tjetër. Ngadalë, shumë ngadalë. E uli po shumë ngadalë në rranxë të Kryqit.

“Kur e moren vesht njerëzit, u sulen turr e vrap për në varreza. Sa kishte dalë drita. Njerëzit po them unë, po vetëm gra ishin, sa na kishim dalë kaçakë.

Gra dhe babë Ejëlli. Tetëdhjetëetre vjeç e me bulçim, mezi merrte frymë.

I doli para xhabia me nizamë. “Ju do të hyni këtu të pastroni vendin kur të mbarojmë na!” - , i tha ai babë Ejëllit.

“Këta janë varret tona”, ia ktheu babë Ejëlli.

“Ktheu ti qen plak në shtëpi, se po i ve jemenët me të varrosë për së gjalli!” – iu kërcënue xhabia.

“Nuk asht punë që s’bahet, por mbasi t’i kam mbarue edhe unë do punë” – ia ktheu qetë babë Ejëlli.

Mandej nxori dy alltitë me mulli dhe filloi prej xhabisë. Një me shtatë e lau veten.

Jemenët moren ograjat.

Nizamët, që shoqnonin xhabinë, u sulen mbi gra. Me bajoneta. Katrinën, due me thanë gruen teme të parë, e shpuen tej përtej me bajonetë. Ishte gjashtë muejsh shtatëzanë.

Krisi pushka prej Lezhet e në Shkodër, po në Krythë nuk mundi me hy asnjë. Valia kishte sjellë nizam të madh dhe e kishte rrethue Krythen në katër anët.

Hallëmadhja ime, motra e gjyshit, vendosi mos me i varrosë të vëllanë e të renë pa u goditë varrin. Pagoi pare të madhe, solli mjeshtra e për një ditë e një natë goditi varrin me dy dhoma, për babë Ejllin dhe gruen time, Katrinen.“

U ktheva e lexevo edhe një herë mbi rrasë të varrit: “Motra ia goditi, sot me 14 t’Marcit 1896”.

Ndërkohë gjyshi kishte dredhë një cigare tjetër dhe e uli mbi varr, rrazë Kryqit.

“Këndej asht varrosë babë Ejlli?” – e pyeta, tue vu ore se cigarja nuk ishte në mes të varrit, po djathtas Kryqit.

“Po, foli ai si me vete, nga ana e detit asht varrosë Katrina, kurse nga ana e malit babë Ejlli”.

Ka kalue gjysëm shekulli qysh atëherë.

Kur shkoi në Krythë, ndalem gjithmonë tek varret. E nuk harroi të la një cigare mbi varr, djathtas Kryqit, nga ana e malit, andej nga asht varrosë babë Ejëlli. Janë cigare të gatshme, nuk janë duhan Sheldie, nuk e di a do t’i pëlqejë babë Ejëlli, po kot e kam marak, se më duket sikur më buzëqeshë atje prej Qiellit, i kënaqun që po i la një cigare.

______________
Marrë nga ZEMRASHQIPTARE

Sylejman Aliu: AKTI I PARAFUNDIT

AKTI I PARAFUNDIT 

Tregim

 … dhe erdhi edhe ajo ditë. Rrugën, njëmend s’e kishin shtruar me spirra xhami, as me hithra. Në të s’kishin vënë as gozhda thimthpërpjetas, as prush të mbuluar me hi. Megjithatë, ai ecte duke e kafshuar buzën e poshtme me aq forcë, sa mavijosej i tëri në fytyrë dhe shikonte rrugën me do sy të drithmë. Të tjerët e vinin re këtë ecje, por kjo në lagjen GJ. ishte bërë gati e rëndomtë. Në fillim atij i kishin thënë se ecja e tij do të ngjante mu kështu, megjithatë, ai kishte ngulur këmbë se këtë rrugë do ta kalonte pa vështirësi. “Do të shkel nëpër prush, nëpër hithra, nëpër spirra e nuk do të më dëgjohet zëri…” . Tash ecte. Ecte dhe buzën e vet të poshtme e kafshonte deri në gjak. Dielli digjte nga lart. Lagjja GJ. kishte rënë në gjumin e vet të rëndomtë të pasdrekës.
Era e lehtë, që endej padiktueshëm në kraharorin e hapur, sillte diçka si gërhamë. Gërhaste lagjja GJ.! Ai ecte nëpër rrugën e saj me dhembje të padurueshme.
Ecja duhej bërë në thembra, ngase ky zdirgjej tatpjetës. Deri te vendi, ku duhej të shkonte, s’ishte larg, por të arrinte atje ishte e pamundur; vullneti e bënte më të afërt, kurse sytë e mekur e humbnin skajin në një humnerë të pakapërcyeshme... Prapë lagjja Gj. flinte! Flinte, flinte!...
Bri rrugës, ku në të majtë digjej e mplakur shtëpia e kaltër, që dikur tërë lagjes Gj. i kishte dhënë themelin, përnjëherë nga hija e plepit të butë doli një njeri, që në atë moment ishte vështirë të hetohej çfarë kishte në kokë: kësulë të bardhë? Të zezë? Të kuqe? Vërehej se setrën e leckosur e kishte të shijaktë, kurse tërë atë trup të shkurtër e të gjerë, e mbante në këmbë të zbathura. Dalja e tij aq e menjëhershme dhe aq e befasishme sikur ia shkapurishi rëndomësinë e përgjumshme lagjes në këtë pikëditë. Nga kulmi, dielli digjte, kurse hijet plepore, sikur rrinin të paluara nëpër trungje. Njeriu do të shikonte kot në këtë kohë kah perëndimi. Gjithçka mund të ndodhte, por perëndimin e këtij saçi, këtë s’e sillte dot. E, njeriu ecte me dhembje të pashërueshme nëpër rrugë. Njeriu që doli nga hija vështronte pa kurrëfarë habie. Grimconte thonjtë, që mes tyre dhe mishit të gishtrinjve, dukej vija e zezë e llumit.
- Hej! – tha ai. – Ti pikon, por asfalti ta përthanë menjëherë gjakun! Hyn nën hije!
Njeriu që ecte e dëgjoi, por s’i vuri vesh. Fytyra e mavijosur përcëllohej egër nga të nxehtit e diellit e të asfaltit. Tash edhe njeriu trashalluq iu vu prapa. Të dy ecnin, por asnjëri nuk fliste. Turma e vogël e njerëzve, që mrizonte hije më hije, qeshnin, pinin ujë të ftohtë, birrë dhe coca-colë.
Trashalluqi më vonë tha:
- Herën e parë e ke?
Këto fjalë përsëri i mori era dhe njeriu me fytyrë të mavijosur vazhdoi të ecë me dhembje të papërmbajtjshme. Thembrat tash iu kishin çarë dhe nëpër të çarat i hynte zalli i imët, që e kishte mbuluar asfaltin. Sa afër e kishte cakun, por sa të largët e bënte dhembja.
- Tash edhe thembrat të qesin gjak!... Gjak, gjak… - bërtiti njeriu trashalluq. – Ec me pjesën e anshme të këmbës… Si duket këtë e keni të parën herë!
- Hesht! – tha njeriu i mavijosur. – Këtë rrugë do ta kaloj pa nxjerrë zë! Do të arrij në cak…
- Në cak?! – pyeti me habi njeriu që i vinte prapa.
Nga zhegu përcëllues turma e njerëzve merrte një trajtë të çuditshme. Ata nisën të gajasen, të bëjnë me dorë kah asfalti dhe kah vija e gjakut, që përthahej menjëherë.
- Edhe pak, edhe pak! – bërtiste turma dhe zhgrehej përsëri në gaz.
Këto të qeshura s’e trazonin dot qetësinë, në të cilën kishte rënë lagjja Gj. Ca fëmijë, të mërdhezur nga vapa, grahnin përpara rrota biçikletash me do tela të dredhur e të shkurtër. Ata vinin në drejtim të njeriut, që pikonte gjak; prapa tyre, një pushimore publike me strehë çadre. Jevgjit në tarracën e saj nxirrnin nga strajcat e tyre enë të kristalta dhe i venin ato karshi diellit. Hijet përkundruall, ndriçoheshin nga ky shkëlqim kristalesh, kurse asfalti mbulohej me një bardhësi të padurueshme.
- Ikni! Ikni nga rruga! – thanë fëmijët dhe e shikuan vëngër njeriun që i pikonte buza gjak.
- S’iki dot! – tha ai.
- Nga kjo rrugë ju duhet të ikni patjetër! – thanë prapë fëmijët dhe shikuan njëri-tjetrin.
- Doemos, doemos!
- Doemos do të ikë! – tha njeriu trashalluk me setër të shijaktë. – Ja! Ky është ndalur! – u tha atyre. – Dhe derisa ju të numëroni deri në tre, ky do të gjendet në trotuar?
- Jo! – tha me të nxehtë njeriu i mavijosur.
- Një… - nisi të numërojë një fëmijë. – dy…
Njeriu që synonte cakun, provoi edhe një herë të kafshojë buzën e poshtme, por nuk mundi; ajo ishte ajur. Atëherë, nisi ta kafshojë të epërmen. Dielli prapë digjte, digjte…
- Më thanë ta arrij cakun dhe kur ta bëj këtë, ju do të më shihni si zogun në qiell… Do të arrij.
- Lagjja Gj. ka vetëm dy skaje. Të parin dhe të dytin. Në të vërtetë nuk dihet cili është i pari e cili i dyti! Ju mund të endeni sa në njërin, sa në tjetrin dhe të mos arrini kurrë në atë cak…
- Do të arrij!
- Do të arrinit sikur të ekzistone ky cak – tha njeriu trashalluq dhe bëri me dorë kah fundi i tatpjetës. – E shihni rrafshin e rrugës? Kur të arrini atje duke ecur kështu në thembra, do t’ju urdhërojnë të ngjiteni prapë përpjetë, por atëherë nuk do të ecni në thembra, por në maje të gishtrinjve… Ky ndryshim i ecjes do t’i shtojë edhe më tepër dhembjet dhe gjaku do të të rrjedhë edhe më shumë; gishtrinjtë të tendosen, muskujt të ngrehen, kurse thembrat prapë do të të dhëmbin, do të të dhëmbin e do të djegin e gjaku përsëri do të të rrjedhë, do të të rrjedhë… Kur të mbërrini kryerruge, ku dielli do të përvëlojë gjithnjë, do ta ktheni kokën prapa kah fundi i teposhtëzës së rrugës dhe atëherë do të shohësh njerëz të qeshur, të pispillosur, kurse gratë me republika ngjyrë vjollce e me tufa pendlash do të bredhin duke e ruajtur me përpikëri bardhësinë e lëkurës së lëmuar nën hijen e ombrellave bojali. Këmbët e tyre plot bukuri shqetësuese do të qëndrojnë lehtë-lehtë mbi taket e larta, të cilat nëpër tërë lagjen Gj. do të mbjellin gjurmë të thekshme hapash që do të përcillen, pastaj, si jeh deri në dhembjen tënde të pëgjakshme. Menjëherë do ta mendosh cakun. Po, ku do ta gjesh atë cak? Ku do të jetë caku që ta kanë paracaktuar?
- Po këta fëmijë, ç‘duan nga unë?
- Të ikësh nga kjo bredhëritje e kotë! – u përgjigj trashalluqi me ftohtësi neveritëse duke kaluar pranë tij. – Edhe mua më thoshin, kur bridhja kështu… Atëherë, doja ta përfillja me fanatizëm të tmerrshëm krenarinë time qyqare. Duke e njohur se e kisha të tillë doja t’i tregoja botës se megjithatë edhe unë… Mirëpo, siç e shihni, nga ajo ditë unë e varrosa edhe atë krenari qyqare që e kisha dhe tash jetoj krejtësisht pa të, në flatrat e një jete të shlirshme…
Një grua, e veshur krejtësisht në të bardha, erdhi befasishëm dhe nisi t’u flasë fëmijëve në vesh… Kush qe ajo grua? Përse ishte aq tinzare dhe pse erdhi aq papandehur? Në këtë zapullimë tmerruese dukej se edhe vetullat, edhe buzët, edhe sytë i kishte krejtësisht të bardhë… Këmbëngulja e fshehtë e saj ishte e qartë dhe nga vështrimet mospërfillëse lindi diçka që zgjonte neverinë dhe frikën. Më pastaj, fëmijët me do britma të çuditshme humbën nëpër rrugicat e lagjes.
Trupshkurtëri tha:
- Kot e ke! Ti do të thyhesh! Ajo që është shkruar të ndodhë, do të ndodhë patjetër edhe sikur ta derdhësh këtyre rrugëve tërë gjakun që ke! Hyr nën hije dhe shëroi plagët!...
Ikja e fëmijëve ndillte diçka shqetësuese dhe të papritura. Tërë freskinë e qenies vapa e nxirrte nëpër djersë, kurse buzët e përgjakura vinin duke vënë rreshkë të trashë. Poshtë, në rrafshin e rrugës, shndrisnin ende shishet e coca-colës dhe të gotave të kristalta, në të cilat derdhej gurgullima e ujit të ftohtë. Megjithatë, rrugën s’e kishin shtruar as me hithra, as me gjemba, as me spirra qelqi, dhe kurkund nuk po shfaqej ajo që këtij i dukej shqetësuese dhe e papritur.
Tash kish nisur të vijë erë e rëndë minjsh të ngordhur. Gjithkah përhapej kjo erë qelbake. Ata në rrafshin e rrugës, me gjasë nuk trazoheshin fare nga kjo duhmë. Ishin mësuar me të, apo kjo u vinte për lale, nuk dihej. Duhma e minjve të ngordhur ishte njëmend e rëndë, e padurueshme, më e rëndë dhe më e padurueshme se ajo e njeriut të kalbur. Megjithatë, kjo s’e trazonte fare as njeriun trashalluq, qe ecte hijeve gjithnjë përpara, duke i grimëcuar thonjtë, që midis tyre dhe mishit, shihej vija e zezë e llumit.
Thembrat e përgjakura shkilnin në asfaltin e nxehtë dhe aty lenin gjurmë krejtësisht të padukshme. Pak më vonë, përnjëherë nisi të fryjë një fllad i ngrohtë, që vinte nga anë të papërcaktuara, por që ecjen e bënte disi më të lehtë. Gjethet e molisura, e të vyshkura të plepave të butë bri rrugës, nisën të zgjohen e të fëshfërisin me një gjuhë mëshire. Por, kjo zgjati vetëm pak. Në barkun e qiellit të bardhë e të mbushur gjegj, s’fluturonin si ngahera, as sorrat… Ku ishte, pra, caku i ndaljes? Kjo pyetje, që i erdhi krejtësisht papritur, e trembi. Ngrehi kokën dhe shikimet e molisura i derdhi atje, në teposhtzën e rrugës, e cila iu duk se vërtet nuk kishte të sosur. “Do të ec, do të ec deri në cakun e premtuar dhe pastaj, i ngritur mbi të gjitha fuqitë e torturës, do të hedh në qiell flamurin e fitores!”
Të çarat në thembra, iu kishin mbushur me zallin e imët dhe ato i digjnin sikur të shkilte mbi prush. Atë që i premtonte vullneti ia bënte rrugën më të shkurtër, më pak të mundimshme, kurse thembrat, ato të mallkuarat, e ligështonin, deri në hamendje… Sa bënte edhe disa hapa ndalej dhe padashur sytë i shkonin nën hijet e plepave të butë, thithnin diçka forcuese atje dhe prapë drejtoheshin kah fundi i rrugës, që atij i dukej se ishte mbledhur atje poshtë në një pikë vorbull dhe aq më e shkurtër i dukej rruga deri tek ajo. Tmerri ishte më i madh se dhembja e thembrave të çara. “Do të arrij deri atje, po pastaj? - thoshte me vete duke zgjatur hapin më guximshëm. Anise në rrugë nuk lëkundej asgjë, nuk shihej njeri, atij i bëhej se të gjithë ata që i njihte dhe që nuk i njihte, tash kishin dalë në rrugë dhe e ndiqnin ceremonialin përfundimtar të një vullneti e qëndrese të mashtruar. Po, megjithatë, ai nuk jepej. Vazhdonte të ecë. Britmat e njerëzve, që atij i dukeshin se vinin nga të gjitha anët, dikur shndërroheshin në duartrokitje shurdhuese. “Edhe një pranim”, thoshte me vete. “Edhe një hap…”. Por tash s’thoshte se me siguri do të qëndronte deri në fund.
Kur të gjithë ata, që e kishin parë të nxitur nga kurreshtja, kishin menduar se të ecurit e tij, më në fund, ishte kryeneç dhe i sigurt, ai u ndal. Fytyrën e kishte ende të mavijosur, por dihatja e mbushur me rënkime dhembëse tashmë nuk dëgjohej e gjallë. Trashalluqi e hetoi domethënien e kësaj ndaljeje, që ai e kishte paramenduar si të domosdoshme. Lëvizi kokën i buzëqeshur dhe vazhdoi të ecë. “Ishte e domosdoshme të ndodhte kështu”, thuase thoshin hapat e tij të rëndë, që i tërhiqte hijeve të plepave të butë.
Dielli ishte varur kah perëndimi e gjegji më nuk dukej aq i shpeshtë.
Dyshimi se ekzistonin të gjitha ato që e rrethonin, e bënin përherë e më të luhatshëm. Cak s’kishte! Këtë ia kishin premtuar dhe gjithë këtë mundim s’e kishte bërë për ta vënë në provë vullnetin, po për ta vërtetuar të vërtetën, që ai gjithmonë e kishte menduar si idealin e vetëm të së përditshmes. Caku, ishte e qartë, s’ishte kund. Atëherë, ku mund ta gjente të vërtetën, për të cilën kish menduar të flijonte me krenari? Të gjithë i kishin thënë se as cak e as të vërtetë qëmoti s’kishte kund dhe se në emër të së vërtetës të gjithë i kishin thurur lavdi gënjeshtrës, me anë të së cilës me dinjitet të jashtëzakonshëm janë ruajtur dhe janë shtuar interesat banale të lakmisë. Të gjitha këto i shkuan rrokollimë nëpër kokë, u ngërdhesh si i çmendur dhe nisi të vrapojë nëpër hijet e plepave të butë që e ngushtonin rrugën deri në fundin e saj. Thembrat më s’i ndiente. Vraponte, vraponte dhe tash nuk dihej mirë a vraponte që t’ua përplaste njerëzve në sy mashtrimin që ia kishin bërë, apo ikte nga ai diell i së vërtetës, për t’u strehuar dikund nën hijen e gënjeshtrave, që, kudo të ndaleshe, hasje në grumbullin e tyre. Po, më vonë u pa se ai kish vrapuar drejt asaj që iu kishte frikësuar më së shumti…
… vrasja patjetër do të ndodhte. Për këtë kishin menduar jo shumë gjatë, por me saktësi: vrasje duhej të kishte…! - vinte urdhëri tinëzar nga boshësia e panjohur e një froni plot dergjë. - …dhe kjo duhej të kryhej fare natyrshëm.
Por… o, zot! Ne flasim për vrasjet dhe i bëjmë ato sikur kur luajmë me kërthizën e kotorrit. Bëjmë net të pagjumë, na zë ankthi, që na shndërron në trajta të çuditshme dhe pasi të na stërkeqë mirë e mirë, na forcon e na bën të shpërlahemi nga çdo ndiesi e butë e të brishtë dhe në vend të tyre zënë vend instinktet hakmarrëse, që dalin nga ne në formë këlbazi, e mveshim qiellin arsyes me të dhe për hir të interesave të atyre që na përgatisin, mësohemi të ngrehim vetëm gishtin…
Këto i mendonte njeriu, që tash ikte me të madhe nëpër hijet e plepave të butë të rrugës në Lagjen Gj. Nesër, ky njeri do të bëhet vrasës. Njeriun që do ta vrasë, do të jetë pjesë e mirë e vetvetes së tij.
Për çudi, thembrat s’i djegin më.
… dhe ajo ditë erdhi. Rrugën nuk ia kishin shtruar me hithra, me spirra e as me prush. Shkonte ky njeri drejt shtëpisë së kaltër të Lagjes Gj.
Pas asaj dite, kur nga të katër anët e kësaj lagjeje ishin dëgjuar krisma rrënqethëse, e kishin parë këtë njeri duke u fshehur hijeve të plepave të butë, me setër të shijaktë, duke i grimcuar thonjtë e mbushur me llum të zi…